Yazar: yonetici

Hâkimin Çekinmesi

Hâkimin Çekinmesi

CMK m.30/1’e göre, hâkimin, yasaklılığını gerektiren sebeplere dayanarak çekindiğine; merci, bir başka hâkimi veya mahkemeyi davaya bakmakla görevlendirir. Yargılama yapılmaz. Buna karşılık, hâkim tarafsızlığını şüpheye düşürecek nedenler ileri sürerek çekindiğinde ise, merci çekinmenin uygun olup olmadığı hakkında karar verir. Çekinmenin uygun bulunması halinde, davaya bakmakla bir başka hâkim veya mahkeme görevlendirilir. İlgililerce ret isteminde bulunulması halinde daima bir ret yargılaması yapılır.

yonetici

Hâkimin Reddi Usulü

Hâkimin Reddi Usulü

CMK m.26’da hâkimin reddi usulü düzenlenmiştir. Buna göre, hâkimin reddi, mensup olduğu mahkemeye verilecek dilekçeyle veya bu hususta zabıt kâtibine bir tutanak düzenlenmesi için başvurulması suretiyle yapılır. Ret isteminde bulunan, öğrendiği ret sebeplerinin tümünü bir defada açıklamak ve süresi içinde olguları ile birlikte ortaya koymakla yükümlüdür. Reddi istenen hâkim, ret sebepleri hakkındaki görüşlerini yazılı olarak bildirir.

Ret isteminin usulü 2 temel aşamadan oluşur: Birincisi, ret isteminin kabulüne yönelik yani kabule şayanlık incelemesidir buna şekli inceleme denmektedir. Şekli incelemede 3 hususa dikkat edilmektedir: 1-Ret isteminin süresinde yapılıp yapılmadığı,

2-Ret isteminin nedeni ve delilleri gösterip gösterilmediği,

3-Ret istemi duruşmayı uzatmak amacıyla yapıldığı açıkça anlaşılıyorsa,

Eğer bu hususlarda bir sorun varsa hâkimin reddi talebi reddedilecektir. Bu ret talebinin reddine dair itiraz hakkı bulunmaktadır. Bu itiraz imkanı CMK m.31/3’te  ‘’Bu konudaki kararlara karşı itiraz yoluna başvurulabilir’’ şeklinde düzenlenmiştir. Bu konudaki itiraz süresi kararın öğrenildiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde kararı veren hâkim veya mahkemeye yapılır.  İtiraz yerinde görülürse karar düzeltilir yerinde görülmezse 3 gün içerisinde itirazı incelemeye yetkili olan merciye gönderilir.

Hâkimin reddine ilişkin kanun hükümleri zabıt kâtipleri hakkında da uygulanır.

CMK m.29’a göre reddi istenen hâkim sadece gecikmesinde sakınca bulunan işlemleri yapabilir. Mesela bir tanığın bir daha dinlenme hakkı yoksa tanık dinletebilir.

Ancak, hâkimin oturum sırasında reddedilmesi hâlinde, bu konuda bir karar verilebilmesi için oturuma ara vermek gerekse bile ara vermeksizin devam olunur.

Ret isteminin kabulüne karar verildiğinde, gecikmesinde sakınca bulunan hâl nedeniyle yapılmış işlemler dışında, duruşma tekrarlanır.

yonetici

Hâkimin Reddi Muhakemesi

Hâkimin Reddi Muhakemesi

CMK m.24 uyarınca hâkimin reddini isteyebilecek kişiler: Cumhuriyet savcısı; şüpheli, sanık ya da bunların müdafisi; katılan veya vekili ret isteminde bulunabilirler. Bunlardan herhangi biri istediği takdirde, karar veya hükme katılacak hâkimlerin isimleri kendisine bildirilir.

Hâkimin görev yasağı halleri için süre şartı öngörülmemiştir. Yani hâkimin davaya bakamayacağı ya da yargılamaya katılamayacağı hallerde hâkimin reddi isteminin süresi şart olarak hüküm verilinceye kadar yani yargılamanın sonuna kadar mümkündür.

CMK m.25’e göre tarafsızlığını şüpheye düşürecek sebeplerden dolayı bir hâkimin reddi, ilk derece mahkemelerinde sanığın sorgusu başlayıncaya; duruşmalı işlerde bölge adliye mahkemelerinde inceleme raporu ve Yargıtayda görevlendirilen üye veya tetkik hâkimi tarafından yazılmış olan rapor üyelere açıklanıncaya kadar istenebilir. Diğer hâllerde, inceleme başlayıncaya kadar hâkimin reddi istenebilir. Sonradan ortaya çıkan veya öğrenilen sebeplerle duruşma veya inceleme bitinceye kadar da hâkimin reddi istenebilir. Ancak bu istemin, ret sebebinin öğrenilmesinden itibaren yedi gün içinde yapılması şarttır.

yonetici

Hâkimin Görev Yasağı Halleri

Hâkimin Görev Yasağı Halleri

Hâkimin davaya bakamayacağı hâller

 Madde 22 – (1) Hâkim;

1. a) Suçtan kendisi zarar görmüşse, örneğin hırsızlıktan yargıladığı kişi hâkimin evini soyan kişi ise bu durum oluşur.
2. b) Sonradan kalksa bile şüpheli, sanık veya mağdur ile aralarında evlilik, vesayet veya kayyımlık ilişkisi bulunmuşsa,
3. c) Şüpheli, sanık veya mağdurun kan veya kayın hısımlığından üstsoy veya altsoyundan biri ise,
4. d) Şüpheli, sanık veya mağdur ile aralarında evlât edinme bağlantısı varsa,
5. e) Şüpheli, sanık veya mağdur ile aralarında üçüncü derece dahil kan hısımlığı varsa, kan hısımlığı konusunda yasaklılık üçüncü derece ile sınırlandırılmıştır.
6. f) Evlilik sona ermiş olsa bile, şüpheli, sanık veya mağdur ile aralarında ikinci derece dahil kayın hısımlığı varsa,
7. g) Aynı davada Cumhuriyet savcılığı, adlî kolluk görevi, şüpheli veya sanık müdafiliği veya mağdur vekilliği yapmışsa,
8. h) Aynı davada tanık veya bilirkişi sıfatıyla dinlenmişse,

Hâkimlik görevini yapamaz.

Bununla beraber, CMK ’’ yargılamaya katılamayacak hâkim’’ başlık düzenlemesiyle üç yeni görev yasağı ihdas etmiştir. Buna göre:

  Bir karar veya hükme katılan hâkim, yüksek görevli mahkemece bu hükme ilişkin olarak verilecek karar veya hükme katılamaz. (CMK m.23/1) Örneğin, daha önce yerel bir mahkemede çalışırken Yargıtay’a seçilen hâkimin, önüne, yerel mahkemede görev yaparken ele aldığı bir iş gelirse, bunun karar veya hükmüne katılamayacağı gibi.

Aynı işte soruşturma evresinde görev yapmış bulunan hâkim, kovuşturma evresinde görev yapamaz. (CMK m.23/2) Örneğin soruşturma evresinde sulh hâkimi olarak tutuklama kararı vermiş olan hâkimin , aynı işin kovuşturma evresinde görev yapamayacağı gibi.

Yargılamanın yenilenmesi halinde, önceki yargılamada görev yapan hâkim, aynı işte görev alamaz.(CMK m.23/3)

CMK görev yasaklarını tek tek saymıştır. Ancak bu haller haricinde çeşitli nedenlerden dolayı da hakimin tarafsız yargılama yapamaması söz konusu olabilir. M.24/1’de ‘’Hâkimin davaya bakamayacağı hâllerde reddi istenebileceği gibi, tarafsızlığını şüpheye düşürecek diğer sebeplerden dolayı da reddi istenebilir.’’ Denilmek suretiyle sayılmış nedenler dışında kalan durumlara da yer ayrılmıştır.

yonetici

Olağan (Kanunî) Hâkim Tarafından Yargılanma Hakkı

Olağan (Kanunî) Hâkim Tarafından Yargılanma Hakkı

Suçun işlenmesinden veya çekişmenin doğmasından önce davayı görecek yargı yerinin belirlenmiş olması şeklinde tanımlanabilir. Kanunî hâkim, kanunun belirlediği hâkimdir; öngörülebilirliği, belirliliği sağlar. Böylece bir uyuşmazlığı sonradan siyasi kabullerle veya yaklaşımlarla kurulan bir mahkemenin önüne geçilmiş olur. Yani uyuşmazlıktan önce hangi suç işlenirse bu suç şu mahkemede yargılanır diye kanunda karşılığı vardır. Buradaki yetki kanundadır. Her aşamadaki (ilk derece, temyiz) mahkemeler bu kıstaslara uygun olmalıdır.

Anayasamızın 37.maddesinde, ‘’Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz; bir kimseyi kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetkisine sahip olağanüstü merciiler kurulamaz.’’denilmiştir.

yonetici

Hâkimin Reddi ve Çekinmesi

 Hâkimin Reddi ve Çekinmesi

Bağımsız ve Tarafsız Hâkim İlkesi

Ceza muhakemesi ilkelerinden birini de bağımsız ve tarafsız hâkim ilkesi oluşturur. Bağımsızlık, bir hâkimin karar verirken talimat veya emir almadan hiçbir baskı ve emir altında kalmadan karar vermesi anlamına gelir. Anayasamızın 9. Maddesinde ‘’Yargı yetkisi Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır’’ ifadesi yer alır. Tarafsızlık ise iddia ve savunma makamları bakımından objektif tavır sergilemek, birine ya da diğerine yakınlık göstermemek demektir. Hâkim bağımsız olmalıdır ki hükmü, yasalara uygun olarak vicdani kanaatine göre karar verebilsin. Bu ilke Anayasada (m.138 vd.), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde (m.6) ve kanunlar tarafından korunmaktadır.

AİHM, tarafsızlık kavramını objektif ve sübjektif olmak üzere iki ayrı açıdan ele almaktadır. Sübjektif tarafsızlık, ceza muhakemesine katılan kişilerden olan hâkimin şahsi tarafsızlığını ifade eder ve aksi sabit olununcaya kadar var kabul edilir. Objektif tarafsızlık ise kurum olarak mahkemenin bireyde bıraktığı izlenim yani hak arayanlara karşı güven oluşturup tarafsız bir görünüm teşekkül etmesidir.

yonetici