31 Mart 2023
Hâkimin Görev Yasağı Halleri
Hâkimin davaya bakamayacağı hâller
Madde 22 – (1) Hâkim;
- a) Suçtan kendisi zarar görmüşse, örneğin hırsızlıktan yargıladığı kişi hâkimin evini soyan kişi ise bu durum oluşur.
- b) Sonradan kalksa bile şüpheli, sanık veya mağdur ile aralarında evlilik, vesayet veya kayyımlık ilişkisi bulunmuşsa,
- c) Şüpheli, sanık veya mağdurun kan veya kayın hısımlığından üstsoy veya altsoyundan biri ise,
- d) Şüpheli, sanık veya mağdur ile aralarında evlât edinme bağlantısı varsa,
- e) Şüpheli, sanık veya mağdur ile aralarında üçüncü derece dahil kan hısımlığı varsa, kan hısımlığı konusunda yasaklılık üçüncü derece ile sınırlandırılmıştır.
- f) Evlilik sona ermiş olsa bile, şüpheli, sanık veya mağdur ile aralarında ikinci derece dahil kayın hısımlığı varsa,
- g) Aynı davada Cumhuriyet savcılığı, adlî kolluk görevi, şüpheli veya sanık müdafiliği veya mağdur vekilliği yapmışsa,
- h) Aynı davada tanık veya bilirkişi sıfatıyla dinlenmişse,
Hâkimlik görevini yapamaz.
Bununla beraber, CMK ’’ yargılamaya katılamayacak hâkim’’ başlık düzenlemesiyle üç yeni görev yasağı ihdas etmiştir. Buna göre:
Bir karar veya hükme katılan hâkim, yüksek görevli mahkemece bu hükme ilişkin olarak verilecek karar veya hükme katılamaz. (CMK m.23/1) Örneğin, daha önce yerel bir mahkemede çalışırken Yargıtay’a seçilen hâkimin, önüne, yerel mahkemede görev yaparken ele aldığı bir iş gelirse, bunun karar veya hükmüne katılamayacağı gibi.
Aynı işte soruşturma evresinde görev yapmış bulunan hâkim, kovuşturma evresinde görev yapamaz. (CMK m.23/2) Örneğin soruşturma evresinde sulh hâkimi olarak tutuklama kararı vermiş olan hâkimin , aynı işin kovuşturma evresinde görev yapamayacağı gibi.
Yargılamanın yenilenmesi halinde, önceki yargılamada görev yapan hâkim, aynı işte görev alamaz.(CMK m.23/3)
CMK görev yasaklarını tek tek saymıştır. Ancak bu haller haricinde çeşitli nedenlerden dolayı da hakimin tarafsız yargılama yapamaması söz konusu olabilir. M.24/1’de ‘’Hâkimin davaya bakamayacağı hâllerde reddi istenebileceği gibi, tarafsızlığını şüpheye düşürecek diğer sebeplerden dolayı da reddi istenebilir.’’ Denilmek suretiyle sayılmış nedenler dışında kalan durumlara da yer ayrılmıştır.
