29 Mart 2022
Yetkisizlik
Yetkisizlik
Bu makalede yetkisizlik kararının ne olduğuna ve hukuki niteliğine değinilecektir. Sıklıkla karşılaştığımız yetkisizlik kararını mahkemelerin hangi durumlarda verebileceği, yetki itirazını tarafların hangi durumlarda ileri sürebileceği ve yetkisizlik kararının doğru olmadığını düşünen tarafların hangi yollara başvurabileceği anlatılacaktır. Son olarak ise yetkisizlik kararına örnek teşkil edebilecek Yargıtay içtihatlarına yer verilecektir.
Yetkisizlik Kararı Vekalet Ücreti
Yetkisizlik kararı verildikten sonra vekalet ücretinin hangi mahkeme tarafından verileceği yahut yetkisiz mahkemenin vekalet ücretine hükmetmesinden sonra dosyanın yetkili mahkemeye gönderilmesiyle tekraren vekalet ücretine hükmedilmesinin mümkün olup olmadığı hususu da sıklıkla uyuşmazlık konusu olmaktadır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “esastan sonuçlanmayan davada yargılama gideri” başlıklı 331. Maddesinin 2. Fıkrasına göre bir mahkeme yetkisiz yahut görevsiz olduğuna karar verdikten sonra davaya başka bir mahkeme bakmaya devam ederse yargılama giderlerini -dolayısı ile vekalet ücretini- belirleme yetkisi yeni mahkemenindir. Ancak yetkisizlik / görevsizlik kararından sonra davaya bakmaya devam edilmemişse bu noktadan sonra yargılama giderlerine -dolayısı ile vekalet ücretine- hükmedebilecek olan yetkisiz / görevsiz mahkemedir.
Nitekim Yargıtay da içtihatlarında yetkisizlik kararını bir ara karar olarak nitelendirmekle beraber tarafları nihai bir çözüme ulaştırmadığından hareketle vekalet ücretine hükmetmenin davaya bakan mahkemece yerine getirilmesi gerektiğini belirtmektedir.
Yetkisizlik Ne Demek
Yetki, bir yargı kolu içinde uyuşmazlık yahut suçun hangi yer mahkemesinde bakılması gerektiği; yani hangi yer mahkemesinin görev alanına girdiği konusudur. Uygulamada sıklıkla yanlış mahkemede dava açılması durumuyla karşı karşıya kalınabilmektedir. Bu durumda mahkemenin verdiği karar ise yetkisizlik kararıdır. Yani yetkisizlik kısaca açılan mahkemenin somut olayda davaya bakmakla yetkili olmaması durumudur.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 6. Maddesine göre hukuk davalarında genel yetkili mahkeme davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihte mevcut bulunan yerleşim yeri mahkemesidir.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 12. Maddesinin 1. Fıkrasına göre ise ceza mahkemelerinde genel yetkili mahkeme suçun işlendiği yer mahkemesidir.
Yetkisizlik Kararı Üzeri Dosyanın Yetkili Mahkemeye Gönderilmesi
Yetkisizlik kararı verildikten sonra bu kararın kesinleşmesinden önce tarafların itiraz edebilmesi için taraflara bir süre tanınmaktadır. (Yetkisizlik kararına karşı itiraz ayrı bir başlıkta detaylı olarak incelenecektir.) Şayet taraflar süresi içinde yetkisizlik kararına itiraz etmezlerse bu karar kesinleşir. Kanun yoluna başvurulmayarak yani itiraz edilmeyerek kesinleşen kararlarda kararın kesinleştiği tarihten itibaren; yetkisizlik kararı en başından beri kesin hüküm teşkil eder nitelikte ise bu yetkisizlik kararının tebliğinden itibaren; kanun yoluna başvurulmuş şayet başvuru reddedilmiş ise başvurunun reddi kararı tebliğ edildikten sonra iki hafta içinde taraflardan biri yetkisizlik kararı veren mahkemeye başvurup dosyanın yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmek zorundadır. Şayet bu başvuru süresi içinde yapılmadığı takdirde dosya açılmamış sayılır ve bu kararı yetkisiz mahkeme re’sen verir. (Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 20/1)
Yetkisizlik Kararına İtiraz
Yetkisizlik kararı verildikten sonra tarafların her biri bu kararın doğru yani hukuka uygun olmadığından hareketle yetkisizlik kararına itiraz edebilirler. Nitekim ceza davalarında da yetkisizlik kararına itiraz edilebileceği Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 18. Maddesinin 3. Fıkrasında açıkça belirtilmiştir.
Yetkisizlik kararına itiraz, uygulamada sıklıkla “yetkisizlik itirazı” olarak bilinen, yetkisizlik kararına karşı itiraz dilekçesi verilmesi suretiyle yapılır. Fakat unutulmaması gereken önemli bir nokta şudur ki yetkisizlik kararına itiraz edilebilmesi için kararın kanun yoluna açık olması yani yetkisizlik kararının verildiği andan itibaren kesin olmaması gerekmektedir.
Yetkisizlik Kararına Karşı Kanun Yolu
Yetkisizlik kararı verilmesi üzerine taraflardan biri bu kararın yerinde olmadığını düşünüyorsa yetkisizlik kararına karşı süresi içinde kanun yoluna başvurabilir. Yetkisizlik kararlarına karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilir. Ancak yetkisizlik kararına karşı kanun yoluna başvurmak için dava konusunun değerinin o yıl için belirlenmiş parasal sınırın üzerinde olması gerekmektedir. Aksi halde kanun yoluna başvurmak mümkün değildir. İstinaf başvurusu üzerine mahkeme itirazı red ya da kabul eder. Mahkemenin kararı ne şekilde olursa olsun istinaf kararı kesindir, bu karara karşı kanun yoluna gitmek mümkün değildir.
Daha önce de belirttiğimiz gibi şayet taraflardan biri yetkisizlik kararına karşı kanun yoluna başvurmuş ve istinafta bu itiraz reddedilmiş ise, başvurunun reddi tarihinden itibaren iki hafta içinde yetkisizlik kararını veren mahkeme başvurarak dosyanın yetkili mahkemeye gönderilmesi talep edilmelidir. Aksi halde dava açılmamış sayılacaktır.
