29 Mart 2022
ESKİ HALE GETİRME DİLEKÇESİ
ESKİ HALE GETİRME DİLEKÇESİ
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun, talebin şekli ve kapsamı başlıklı 97.maddesinde ilk olarak talebin dilekçeyle yapılması gerektiği belirtilerek şekil konusu düzenlenmiş; 2.fıkrada talebe ilişkin dilekçede özel olarak bulunması gereken unsurların talebin dayandığı sebepler ile bunların delil veya emareleri olduğu belirtilerek talebin kapsamı hususuna da açıklık getirilmiştir. Kanunda açıkça düzenlenmemiştir. Ancak eski hale getirme dilekçesinde genel olarak bulunması gereken hususları da dava dilekçesinin genel içeriğinden (m.119) yola çıkarak tespit edilmesi mümkündür.
Dolayısıyla eski hale getirme dilekçesinde, dilekçenin sunulduğu mahkeme, tarafların adı, soyadı, adresi, eski hale getirmenin hangi taraf tarafından talep edildiği (kanuni temsilci ya da vekil tarafından talep edilmekteyse bu husus), dilekçenin konusu, süresinde yapılamayan işlemin ne olduğu, işlemin süresinde yapılamamasına yol açan engellerin yani eski hale getirme sebeplerinin neler olduğuna ve talebin engelin kalkmasından itibaren iki haftalık yasal süresi içerisinde yapılmakta olduğuna ilişkin olgular belirtilmeli; bunlara ek olarak eski hale getirme sebeplerini ve başvurunun süresinde yapıldığını ispatlamak için başvurulan deliller de gösterilmeli ve elde olanlar dilekçeye ekli olarak mahkemeye sunulmalıdır.
Eski hale getirme sebebi olarak dilekçede bulunması gereken olguların eksik olması durumunda yapılan bir talep geçerli bir talep olarak değerlendirilemez. Bu olguların eski hale getirme süresi geçtikten sonra ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak dilekçede yer alan olguları destekleyen, onları açıklamaya ve tanımlamaya yarayan yeni olguların sonradan ileri sürülmesi imkanı bulunmaktadır.
Eski hale getirme talebi bulunan dilekçede konunun açıkça eski hale getirme talebi olarak belirtilmesi şartı yoktur. Başvurunun içeriğinde bulunan olgular eski hale getirme talebinin sebebi olarak değerlendirilebiliyor ve süresinde yapılamayan bir işlemin yapılmak istendiği belirtiliyorsa, yani tarafın eski hale getirme istediği zımnen olarak bile anlaşılabiliyorsa, talebin eski hale getirme olarak nitelendirilmesi ve diğer şartların da bulunması durumunda incelenmesi gerekir.
Dilekçesinde delil ve emareleri göstermeyen ve duruşmada yazdırmayan tarafa, dava dilekçesinde olduğu gibi eksik olan hususların tamamlanması için süre verilmemektedir. Bununla birlikte eski hale getirme dilekçesi herhangi bir harç ve gidere tabi değildir.
Süresi kaçırılan işlem, eski hâle getirme süresi içinde yapılmalıdır. Madde gerekçesine göre “süresinde yapılamayan işlem, şüphesiz eski hâle getirme talebiyle birlikte yapılabilir, buna bir engel yoktur; ancak, bu işlemin eski hâle getirme dilekçesiyle birlikte yapılması zorunlu olmayıp, iki haftalık süre içinde olmak kaydı ile daha sonra yapılması da mümkündür. Dolayısıyla, talepte bulunan, işlemi yapmak için iki haftalık süreye sahiptir.
Elde olmayan bir nedenle verilen kesin süre içinde teminat yatırılmazsa, engelin kalkmasından itibaren iki haftalık süre içinde eski hale getirme istenebilir ve aynı zaman da kişi iki haftalık süre içinde teminatı yatırmış da olmalıdır. Bir diğer örnek ise, kural olarak vekâletname olmaksızın dava açılamamaktadır. Belirlenen bu kesin süre içinde vekâletname verilmez veya asıl taraf yapılan işlemleri kabul ettiğini dilekçeyle mahkemeye bildirmez ise dava açılmamış veya gerçekleştirilen işlemler yapılmamış sayılacaktır.
İlk derece mahkemesinin vermiş olduğu bir nihai karara karşı istinaf süresi kaçırıldığında, hükmü incelemeye bölge adliye mahkemesi yetkili olduğundan eski hale getirme talebi, ilgili bölge adliye mahkemesine yapılmalıdır. Eski hale getirme talebi ile birlikte istinaf gerekçelerini bildiren dilekçenin de eski hale getirme dilekçesi ile birlikte ya da ayrı bir şekilde verilmesi gerekmektedir.
Yargıtayda ileri sürülecek eski hale getirme talebinin yazılı olması zorunludur, ilk derece mahkemelerinde olduğu gibi sözlü olarak ileri sürülememektedir. Yargıtayda verilecek eski hale getirme dilekçesi de harç ve gidere tabi değildir. Eski hale getirme dilekçesi ile birlikte temyiz veya karar düzeltme dilekçesi veriliyorsa bu temyiz ve karar düzeltme dilekçelerine ait harç ve giderlerin yatırılması gereklidir.
İlk derece ve istinaf yargılamalarında, eski hale getirme talebinin ileri sürülebileceği azami süre nihai kararın verilmesi olarak belirlenmiş ise de, bu kuralın istisnasına m.96/2,c.2’de yer verilmiş ve şöyle denmiştir: “Ancak nihai karar bir tarafın yokluğunda verilmişse, tahkikat aşamasında kaçırılan süreler için kararın verilmesinden sonra da eski hale getirme talebinde bulunulabilir”. Örneğin, tarafa tanık listesi sunması için bir haftalık kesin süre verilir, taraf bu süreyi elinde olmayan sebeplerle kaçırır ve mahkeme de tarafın yokluğunda nihai kararını verir ise; taraf, engelin ortadan kalkmasından itibaren iki hafta içerisinde, mahkemeye vereceği eski hale getirme dilekçesi ile, aleyhine olan nihai kararın kaldırılmasını ve sunduğu tanık listesine göre yeniden bir tahkikat yapılarak yeni bir karar verilmesini sağlayabilir.
29 Mart 2022
ESKİ HALE GETİRME DAVASI
ESKİ HALE GETİRME DAVASI
Eski hale getirme talebinin yapılacağı mahkemeyi tespit etmek fazlasıyla önemlidir. Çünkü, talebin yanlış mahkemeye yapılması halinde, eski hale getirme süresi de kaçırılırsa artık eski hale getirme talebi dikkate alınmaz. Yine eski hale getirme süresi hak düşürücü bir süre olduğu ve eski hale getirme bir dava niteliğinde olmaması sebebiyle, talebin yetkisiz mahkemeye yapılması durumunda TBK m.158’de öngörülen ek süreden yararlanılması mümkün olmayacaktır.
Eski hale getirme yoluna başvurma hakkı öncelikle davanın taraflarına aittir. Bu husus, kanun ya da hakim tarafından tayin edilen sürelerin büyük bir çoğunluğunun taraflar için öngörülmesi, sürelere uyulmamasının onlar hakkında usuli sonuçlar doğurması ve dava sonunda verilen kararın kural olarak sadece taraflar hakkında kesin hüküm etkisi doğurması durumlarının birlikte ortaya çıkardığı bir zorunluluktur. Kanuni temsilci veya vekille takip edilen davalarda, kusuru olmaksızın süreyi kaçıran kanuni temsilci ve vekilin de eski hale getirme yoluna başvurması mümkündür.
Eski hale getirme talebinin incelenme yöntemi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.100/1’de düzenlenmektedir. Eski hale getirme talebinin ilk derece mahkemeleri ve bölge adliye mahkemelerinde ön sorunlar hakkındaki usule; Yargıtay’da ise temyiz usulüne göre yapılacağı ve inceleneceği belirtilmesi suretiyle eski hale getirme talebinin şekli ve incelenme yöntemi arasında benzerlik bulunmaktadır.
29 Mart 2022
ESKİ HALE GETİRME
ESKİ HALE GETİRME
Hukuk Genel Kurulu’nun bir kararı gereğince eski hale getirme şu şekilde tanımlanmıştır: “Eski hale getirme dileği, geçerli bir işlem için ve elde olmayan nedenlerle, belirli sürenin geçirilmiş olması yüzünden düşen bir hakkın, yeniden elde edilmesi amacına yönelik, Usul Kanununun tanıdığı bir yoldur.
Eski hale getirme, yalnızca usul işlemler için kabul edilmiş bir hukuki yoldur. Bu sebeple, maddi hukukta öngörülen bir hak düşürücü süreyi kaçıran veya zamanaşımı defi ile karşılaşan alacaklının, eski hale getirme yoluna başvurarak, hakkın düşmemiş kabul edilmesini ya da zamanaşımının dolmamış sayılmasını sağlaması mümkün olmayacaktır. Maddi hukukta öngörülen süreler kaçırılmışsa, yine maddi hukukta kabul edilen özel hükümler varsa onlara başvurulabilir. Bu sebeple eski hale iade, yargılama hukukuna dair bir işlem olup yargılama hukukundan olmayan durumlarda, kural olarak eski hale getirme talebinde bulunulamayacaktır.
ESKİ HALE GETİRME HMK
HMK’nın gerekçesine göre “eski hale getirme, elde olmayan bir sebeple, yani kusur olmaksızın gerçekleşen bir sebepten dolayı”, kanunda belirlenen ya da hâkim tarafından tespit edilen kesin süre içinde yapılması gereken işlemi yapamayan tarafın başvurulabileceği bir hukuki yoldur.
HMK m.96 uyarınca eski hâle getirme, işlemin süresinde yapılamamasına sebep olan engelin ortadan kalkmasından itibaren iki hafta içinde talep edilmelidir.
İlk derece ve istinaf yargılamalarında, en geç nihai karar verilinceye kadar eski hâle getirme talebinde bulunmak mümkündür. Ancak, nihai karar bir tarafın yokluğunda verilmişse, tahkikat aşamasında kaçırılan süreler için kararın verilmesinden sonra da eski hâle getirme talebinde bulunulabilir.
HMK m.96’da, eski hâle getirme talebinin hangi süre içinde yapılması gerektiği belirtilmiştir. Bu sebeple, eski hâle getirme talebi, işlemin süresinde yapılamamasına engel olan sebebin ortadan kalkmasından itibaren onbeş (“iki hafta” olarak yasalaşmıştır) gün içinde ileri sürülmelidir.
HMK m.96/2’de ise, ilk derece yargılamasında ve istinaf aşamasında, eski hâle getirme talebinin en geç mahkemece nihaî karar verilmesine kadar ileri sürülmesi esası kabul edilerek, talep için nihaî bir süre getirilmiştir.