29 Mart 2022
İPTAL DAVASINI KİMLER AÇABİLİR?
İPTAL DAVASINI KİMLER AÇABİLİR?
İptal davasını kimlerin açabileceği idari yargıda ehliyet kavramının konusudur. Dava ehliyeti ise Hukuk Muhakemeleri Kanununca medeni hakları kullanma ehliyeti kıstas alınarak belirlenir. Genel dava ehliyeti bir davayı başından sonuna kadar yürütebilme ve usule ilişkin işlemleri yapabilme yeterliliğidir. Medeni hukuk fiil ehliyetine sahip kişilerin dava ehliyetine de sahip olduğunu kabul etmiştir. Öyleyse ayırt etme gücüne sahip, ergin ve kısıtlanmamış kimseler dava ehliyetine sahiptir. Ayırt etme gücüne sahip küçük veya kısıtlılar kişiye sıkı sıkıya bağlı haklarıyla ilgili davalarda tasarruf hakkı kendilerine bırakılan mallarla ilgili davalarda ve sanat veya mesleğin icrasına ilişkin davalarda dava ehliyetine sahiptir. İptal davası açmak isteyen kişide bunların yanı sıra ayrıca özel dava ehliyeti de bulunmalıdır. Özel dava ehliyetinden anlaşılması gereken ise menfaat ihlalidir. Menfaat dava konusu idari işlem ve iptalini isteyen kişi arasında mevcut meşru, ciddi ve güncel bir alakadır.
29 Mart 2022
İptal Davası Nerede Açılır?
İPTAL DAVASI NEREDE AÇILIR?
İdari yargıda açılacak bir davanın nerede açılacağı sorusu idari yargıda yetki meselesinin bir uzantısıdır. İdari yargıda genel yetki kuralı ise 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 32. Maddesinde düzenlenmiş olup iptal davasına konu olmuş idari işlemi ya da idari sözleşmeyi yapan idari makamın bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olarak belirlenmiştir. Özel yetki kuralları ise yine aynı kanunun 33-34-35 ve 36. Maddelerinde düzenlenmiş olup atama ve nakil işlemleri için memurun yeni veya eski görev yerindeki idare mahkemesini, kamu görevlilerinin görevlerine son verilmesini, emekli edilmelerini ve görevden uzaklaştırmalarını konu eden iptal davalarında ise kamu görevlisinin son görev yaptığı yer idare mahkemesini, taşınmazlara ilişkin davalarda taşınmazın bulunduğu yer idare mahkemesini taşınır mallara ilişkin davalarda ise taşınır malın bulunduğu yer idare mahkemesini yetkili kılmıştır.
29 Mart 2022
İptal Davası Açma Yetkisi
İPTAL DAVASI AÇMA YETKİSİ
İptal davası açma yetkisinden anlaşılması gereken dava ehliyetidir. İdari yargıda ehliyet idari yargının özelliği gereği pek çok kez davacı olabilme yeterliliğini ifade eder. İdari yargıda ehliyet objektif dava ehliyeti ( dava ehliyeti ) ve sübjektif ehliyet (menfaat ihlali) olarak iki gruba ayrılmıştır. Bir iptal davasında taraf olabilme yeterliliği gerçek ve tüzel kişiler bakımından birtakım farklı özellikler ihtiva eder. Her gerçek kişinin davada taraf olabilme ehliyeti vardır. Tüzel kişiler ise dava ehliyetini de barındıran medeni haklarından kurulduktan sonra yararlanırlar. Bazı kamu kuruluşlarının tüzel kişilikleri olmasa bile bu kuruluşlar kendi görev ve yetki alanlarındaki konularda iptal davası açabilir veya iptal davasının davalısı olabilirler. Dava açabilme yeterliliği yani dava ehliyeti medeni hakları kullanabilme yeterliliğinin bir parçasıdır. İptal davasının da açmaya yetkili kişi tarafından açılması gerekir. Tüzel kişiler adına açılacak iptal davasının tüzel kişiliğin yetkili organı tarafından açılması gerekir.
29 Mart 2022
İptal Davası Açma Süresi
İPTAL DAVASI AÇMA SÜRESİ
İdari yargıda süreler kamu düzenine ilişkindir. Bu sebeple kanunda öngörülen süreler kesindir. Aksi her ne olursa olsun kararlaştırılamaz. Taraflar kendi aralarında süreleri değiştirecek nitelikte bir sözleşme yapamazlar. Dava açma süresi başkaca kanunlar ile öngörülmeyen hallerde Danıştay ve İdare mahkemelerinde altmış (60) ve vergi mahkemelerinde otuz (30) gündür. Özel sürelere örnek vermek gerekirse İYUK m.20/B-1a uyarınca merkezi ve ortak sınavlara ilişkin yargılama usulünde süre 10 gündür. Belediye Kanunu’nda belediye meclis kararları aleyhine on (10) gün içinde belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine idari yargıya başvurabilir. Kamulaştırma Kanunu’na göre kamulaştırma işlemlerine ilişkin açılacak iptal davası idare mahkemesine otuz (30) gün içinde açılmalıdır .
İPTAL DAVASI ÖZELLİKLERİ
İptal davası yetki, şekil, sebep, konu, amaç unsurlarının biri bakımından hukuka aykırılıkları iddia edilen kesin, tamamlanmış ve icrai idari işlemlerin geçmişe etkili olarak hukuk dünyasındaki etkisini yok edercesine ortadan kaldırılması amacıyla açılan davalardır. İptal davası İdari Yargıya mahsus bir dava çeşididir. Bu sebeple iptal davasının idare hukuku açısından önemi büyüktür. İdare bir idari işlem tesis ederken kamu gücüne dayanır. Bu sebeple idari işlemin muhataplarından ve genellikle vatandaşlardan güçlü konumdadır. İptal davası idarenin konumu sebebiyle idarenin denetlenmesinde en önemli enstrümanlardan biridir. İptal davaları hem birel idari işlemler için hem de genel düzenleyici idari işlemlerin hukuka uygun olup olmadığını denetlemek için açılır. İptal davası ile bir idari işlemin bir kısmının ya da tamamının iptali sağlanır. Düzenleyici idari işlemin iptalinden sadece davacı değil kararla ilgisi olan herkes yararlanabilir.
29 Mart 2022
İPTAL DAVASI
İPTAL DAVASI
İptal davası idare hukukuna mahsus bir dava çeşididir. İdare hukuku ise kamu kurum ve kuruluşlarının başkaca kamu kuruluşlarıyla ya da kamu kuruluşu olmayan üçüncü kişilerle olan hukuki ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır. İptal davası idarenin eylem ve işlemlerine karşı açılan bir davadır. İdare bir amaç doğrultusunda ve bu amacı hayata geçirmek hedefi ile kurulan ve bu kapsamda planlı eylem ve işlem yürüten faaliyetin adıdır. İdarenin görevlerinden başlıcaları ise kamu hizmeti gerçekleştirmek, personellere ilişkin gerekli görevlendirmeleri yapmak, idarenin araç-gereçlerine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmek, yayın ve tanıtım gibi faaliyetlerde bulunmak, idarenin iç çalışma düzenine ilişkin kararlar almaktır.
İPTAL DAVASI NEDİR?
İptal davası, yetki, şekil, sebep, konu ve amaç unsurlarının biri bakımından hukuka aykırı olan, tamamlanmış, kesin ve icrai bir idari işlemi konu alır. iptal davasına konu olan idari işlemin yetki unsuru bakımından hukuka aykırı olması ilgili işlemi yapan idarenin o idari işlemi yapmaya yetkili olmamasını ifade eder. İdare hukukunda yetki kamu düzenine ilişkin olduğu için yetki kurallarının aksi kararlaştırılamaz. Bir kamu kuruluşunun hangi konularda karar almaya yetkili olduğu ilgili kamu kuruluşunun bağlı olduğu mevzuatta kararlaştırılmıştır. İdare kanunda yetkileri arasında yer almayan bir konuda karar veremez. İdare hukukunda yetkisizlik esas yetkili olmak ise istisnadır. İdari işlemin şekil unsuru bakımından hukuka aykırı olması idari işlemin yapılmasında bağlı olunması gereken prosedüre aykırılık anlamına gelir. Başlıca şekil kuralları idari işlemin yazılı olarak yapılması, idari işlemin gerekçeli olması, kanunda açıkça öngörülen usul kurallarına uyulması, idari işlemden etkilenen ilgililerin bu idari işlemle ilgili hangi idari mercilere ve hangi yargı yoluna başvurabileceğinin belirtilmesidir. İdari işlemin sebep unsuru bakımından hukuka aykırı olmasından anlaşılması gereken ise idari mercii karar alınmadan, ilgili idari işlem tesis edilmeden önce o kararı almaya ya da idari işlemi tesis etmeye iten fiili veya hukuki durumdur. Sebep bir tane olabileceği gibi birden fazla da olabilir. İdari işlemin amaç unsuru bütün idari işlemlerde ortaktır ve en sonunda kamu yararını hedefler. Danıştay’ın 6. Dairesi E.1991/771 K.1992/3571 künyeli kararda uyuşmazlık konusu imar planı ile yol kavisli biçimde belirlenerek önceden yol dışında kalan davacı binası yanındaki binaların yol güzergahına alınmasında kişisel menfaat gözetildiği anlaşıldığından, mahkemece bilirkişi raporları göz önünde bulundurularak davanın reddedilmesinde isabet görülmediği yönünde karar vermiştir.
Bir idari işlemin iptal davasına konu olabilmesi için idari işlemin unsurları bakımından hukuka aykırı olmasının yanı sıra ayrıca tamamlanmış, kesin ve icrai olması da gerekmektedir. İptal davasına konu edilecek bir idari işlemin tamamlanmış olmasından anlaşılması gereken husus idari işlemin doğması için yürütülmesi gerekli tüm prosedürlerin yürütülüp idari işlemin o şekilde ortaya çıkmış olmasıdır. Basit idari işlemler yalnızca bir idari merciin irade açıklaması şeklinde tezahür ettiklerinden bu açıklamayı belgeleyen imza ile tamamlanır. Karma idari işlemler birden çok idari merciin irade açıklamalarıyla gerçekleşir. İlgiliye idari işleme ilişkin tebligat yapılmaması idari işlemin tamamlanmış olmsı bakımından değerlendirmede dikkate alınmayacak bir husustur. İptal davasına konu olacak idari işlemin kesin olmasından maksat işbu işleme karşı zorunlu idari başvuru yolunun tüketilmiş olmasıdır. Hukukumuzda genellikle tamamlanan idari işlemler aynı anda kesinleşmiş olur. İptal davasına konu edilebilecek idari işlemin nihayet icrai olması gerekir. İcrailik ise idari işlemin muhatabının hukuk dünyasında bir değişikliğe sebep olması demektir. Yani bir idari işlem muhatabının hukuksal durumunu değiştiriyor, yeni bir hukuki durum yaratıyor ya da mevcut hukuki durumu değiştiriyorsa o idari işlem icraidir.