29 Mart 2022
ESKİ HALE GETİRME DİLEKÇESİ
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun, talebin şekli ve kapsamı başlıklı 97.maddesinde ilk olarak talebin dilekçeyle yapılması gerektiği belirtilerek şekil konusu düzenlenmiş; 2.fıkrada talebe ilişkin dilekçede özel olarak bulunması gereken unsurların talebin dayandığı sebepler ile bunların delil veya emareleri olduğu belirtilerek talebin kapsamı hususuna da açıklık getirilmiştir. Kanunda açıkça düzenlenmemiştir. Ancak eski hale getirme dilekçesinde genel olarak bulunması gereken hususları da dava dilekçesinin genel içeriğinden (m.119) yola çıkarak tespit edilmesi mümkündür.
Dolayısıyla eski hale getirme dilekçesinde, dilekçenin sunulduğu mahkeme, tarafların adı, soyadı, adresi, eski hale getirmenin hangi taraf tarafından talep edildiği (kanuni temsilci ya da vekil tarafından talep edilmekteyse bu husus), dilekçenin konusu, süresinde yapılamayan işlemin ne olduğu, işlemin süresinde yapılamamasına yol açan engellerin yani eski hale getirme sebeplerinin neler olduğuna ve talebin engelin kalkmasından itibaren iki haftalık yasal süresi içerisinde yapılmakta olduğuna ilişkin olgular belirtilmeli; bunlara ek olarak eski hale getirme sebeplerini ve başvurunun süresinde yapıldığını ispatlamak için başvurulan deliller de gösterilmeli ve elde olanlar dilekçeye ekli olarak mahkemeye sunulmalıdır.
Eski hale getirme sebebi olarak dilekçede bulunması gereken olguların eksik olması durumunda yapılan bir talep geçerli bir talep olarak değerlendirilemez. Bu olguların eski hale getirme süresi geçtikten sonra ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak dilekçede yer alan olguları destekleyen, onları açıklamaya ve tanımlamaya yarayan yeni olguların sonradan ileri sürülmesi imkanı bulunmaktadır.
Eski hale getirme talebi bulunan dilekçede konunun açıkça eski hale getirme talebi olarak belirtilmesi şartı yoktur. Başvurunun içeriğinde bulunan olgular eski hale getirme talebinin sebebi olarak değerlendirilebiliyor ve süresinde yapılamayan bir işlemin yapılmak istendiği belirtiliyorsa, yani tarafın eski hale getirme istediği zımnen olarak bile anlaşılabiliyorsa, talebin eski hale getirme olarak nitelendirilmesi ve diğer şartların da bulunması durumunda incelenmesi gerekir.
Dilekçesinde delil ve emareleri göstermeyen ve duruşmada yazdırmayan tarafa, dava dilekçesinde olduğu gibi eksik olan hususların tamamlanması için süre verilmemektedir. Bununla birlikte eski hale getirme dilekçesi herhangi bir harç ve gidere tabi değildir.
Süresi kaçırılan işlem, eski hâle getirme süresi içinde yapılmalıdır. Madde gerekçesine göre “süresinde yapılamayan işlem, şüphesiz eski hâle getirme talebiyle birlikte yapılabilir, buna bir engel yoktur; ancak, bu işlemin eski hâle getirme dilekçesiyle birlikte yapılması zorunlu olmayıp, iki haftalık süre içinde olmak kaydı ile daha sonra yapılması da mümkündür. Dolayısıyla, talepte bulunan, işlemi yapmak için iki haftalık süreye sahiptir.
Elde olmayan bir nedenle verilen kesin süre içinde teminat yatırılmazsa, engelin kalkmasından itibaren iki haftalık süre içinde eski hale getirme istenebilir ve aynı zaman da kişi iki haftalık süre içinde teminatı yatırmış da olmalıdır. Bir diğer örnek ise, kural olarak vekâletname olmaksızın dava açılamamaktadır. Belirlenen bu kesin süre içinde vekâletname verilmez veya asıl taraf yapılan işlemleri kabul ettiğini dilekçeyle mahkemeye bildirmez ise dava açılmamış veya gerçekleştirilen işlemler yapılmamış sayılacaktır.
İlk derece mahkemesinin vermiş olduğu bir nihai karara karşı istinaf süresi kaçırıldığında, hükmü incelemeye bölge adliye mahkemesi yetkili olduğundan eski hale getirme talebi, ilgili bölge adliye mahkemesine yapılmalıdır. Eski hale getirme talebi ile birlikte istinaf gerekçelerini bildiren dilekçenin de eski hale getirme dilekçesi ile birlikte ya da ayrı bir şekilde verilmesi gerekmektedir.
Yargıtayda ileri sürülecek eski hale getirme talebinin yazılı olması zorunludur, ilk derece mahkemelerinde olduğu gibi sözlü olarak ileri sürülememektedir. Yargıtayda verilecek eski hale getirme dilekçesi de harç ve gidere tabi değildir. Eski hale getirme dilekçesi ile birlikte temyiz veya karar düzeltme dilekçesi veriliyorsa bu temyiz ve karar düzeltme dilekçelerine ait harç ve giderlerin yatırılması gereklidir.
İlk derece ve istinaf yargılamalarında, eski hale getirme talebinin ileri sürülebileceği azami süre nihai kararın verilmesi olarak belirlenmiş ise de, bu kuralın istisnasına m.96/2,c.2’de yer verilmiş ve şöyle denmiştir: “Ancak nihai karar bir tarafın yokluğunda verilmişse, tahkikat aşamasında kaçırılan süreler için kararın verilmesinden sonra da eski hale getirme talebinde bulunulabilir”. Örneğin, tarafa tanık listesi sunması için bir haftalık kesin süre verilir, taraf bu süreyi elinde olmayan sebeplerle kaçırır ve mahkeme de tarafın yokluğunda nihai kararını verir ise; taraf, engelin ortadan kalkmasından itibaren iki hafta içerisinde, mahkemeye vereceği eski hale getirme dilekçesi ile, aleyhine olan nihai kararın kaldırılmasını ve sunduğu tanık listesine göre yeniden bir tahkikat yapılarak yeni bir karar verilmesini sağlayabilir.
