29 Mart 2022
ESKİ HALE GETİRME
Hukuk Genel Kurulu’nun bir kararı gereğince eski hale getirme şu şekilde tanımlanmıştır: “Eski hale getirme dileği, geçerli bir işlem için ve elde olmayan nedenlerle, belirli sürenin geçirilmiş olması yüzünden düşen bir hakkın, yeniden elde edilmesi amacına yönelik, Usul Kanununun tanıdığı bir yoldur.
Eski hale getirme, yalnızca usul işlemler için kabul edilmiş bir hukuki yoldur. Bu sebeple, maddi hukukta öngörülen bir hak düşürücü süreyi kaçıran veya zamanaşımı defi ile karşılaşan alacaklının, eski hale getirme yoluna başvurarak, hakkın düşmemiş kabul edilmesini ya da zamanaşımının dolmamış sayılmasını sağlaması mümkün olmayacaktır. Maddi hukukta öngörülen süreler kaçırılmışsa, yine maddi hukukta kabul edilen özel hükümler varsa onlara başvurulabilir. Bu sebeple eski hale iade, yargılama hukukuna dair bir işlem olup yargılama hukukundan olmayan durumlarda, kural olarak eski hale getirme talebinde bulunulamayacaktır.
ESKİ HALE GETİRME HMK
HMK’nın gerekçesine göre “eski hale getirme, elde olmayan bir sebeple, yani kusur olmaksızın gerçekleşen bir sebepten dolayı”, kanunda belirlenen ya da hâkim tarafından tespit edilen kesin süre içinde yapılması gereken işlemi yapamayan tarafın başvurulabileceği bir hukuki yoldur.
HMK m.96 uyarınca eski hâle getirme, işlemin süresinde yapılamamasına sebep olan engelin ortadan kalkmasından itibaren iki hafta içinde talep edilmelidir.
İlk derece ve istinaf yargılamalarında, en geç nihai karar verilinceye kadar eski hâle getirme talebinde bulunmak mümkündür. Ancak, nihai karar bir tarafın yokluğunda verilmişse, tahkikat aşamasında kaçırılan süreler için kararın verilmesinden sonra da eski hâle getirme talebinde bulunulabilir.
HMK m.96’da, eski hâle getirme talebinin hangi süre içinde yapılması gerektiği belirtilmiştir. Bu sebeple, eski hâle getirme talebi, işlemin süresinde yapılamamasına engel olan sebebin ortadan kalkmasından itibaren onbeş (“iki hafta” olarak yasalaşmıştır) gün içinde ileri sürülmelidir.
HMK m.96/2’de ise, ilk derece yargılamasında ve istinaf aşamasında, eski hâle getirme talebinin en geç mahkemece nihaî karar verilmesine kadar ileri sürülmesi esası kabul edilerek, talep için nihaî bir süre getirilmiştir.
